Berlin-Collage

Berlijn

29 november t/m 2 december 2001

Donderdag 29 november 2001

We vertrekken rond kwart voor zeven in de ochtend uit Rotterdam. In Utrecht stappen we over op de ICE, de hogesnelheidstrein, die ons naar Duisburg brengt. In Nederland is de snelheid niet bepaald hoog te noemen. In Duitsland gaat het iets harder. In Duisburg hebben we 40 minuten om over te stappen op de ICE naar Berlijn.  Als we na een paar stops het Ruhrgebied uit zijn gaat het allengs harder: uiteindelijk ruim 250 km/u.  We komen om 13.30 in Berlijn aan. We stappen uit op het Ostbahnhof. Rijksdag in 1884 Meteen wordt duidelijk dat in het Oosten van Berlijn de zaken voortvarend zijn aangepakt, want dit station ziet er spikslinternieuw uit. Het is enige jaren geleden van zijn DDR-gevel en stationshal ontdaan en opnieuw opgebouwd. De overkapping is nog wel origineel (±1890). We kopen er de Berlin Welcomecard. Die geeft 72 uur recht op onbeperkt openbaar vervoer van BVG (Bus, tram, U-bahn) en DB (S-Bahn) en korting op allerlei attracties. Hij kost DM 32 en je hebt de kosten er snel uit, want een enkeltje kost DM 4,20. We nemen de S-Bahn en de U-bahn naar het hotel. We logeren in Pension Schall Und Rauch. Schall und Rauch  is een (gay) café/bar/restaurant met een pension erboven. Het etablissement doet zijn naam gelukkig geen eer aan, het is er zeker niet lawaaiig en ook niet rokerig. We betrekken de kamer, die uiterst trendy is ingericht. Tot in de kleinste details is gekozen voor design-achtige inrichting. Alleen de badkamer is wat erg klein uitgevallen, maar de massagedouche maakt wel weer wat goed. Het pension ligt in de wijk Prenzlauer Berg, ten noordoosten van het Centrum. In de DDR-tijd was de Prenzl of P'Berg het middelpunt van de dissidentenbeweging. De wijk is de laatste 10 jaar langzaamaan erg "in" geworden. Huizen worden in hoog tempo in hun vooroorlogse glorie hersteld, nieuwbouw wordt toegevoegd. De wijk is zeer populair bij een jong, beter verdienend en opgeleid publiek en heeft inmiddels veel aardige winkels, restaurants, café's en galleries In de Rijksdagkoepel aangetrokken. We snacken even bij McDonald's om de hoek voor we naar de Rijksdag gaan om de beroemde koepel te bekijken. Het Rijksdag gebouw werd in 1884 voltooid door de architect Paul Wallot. Het gevel opschrift "Dem Deutschen Volke" werd vanwege tegenwerking door de Duitse keizer pas in 1916 op de gevel geplaatst toen de keizer de steun van het volk in de moeizaam verlopende Eerste Wereldoorlog hard nodig had.  Het Rijksdaggebouw is in 1933 zwaar beschadigd tijdens de Rijksdagbrand, waarin de Nederlander Van der Lubbe een nooit helemaal duidelijk geworden rol in heeft gespeeld. De koepel van het gebouw ging daarbij verloren. Bij de restauratie van het gebouw na de oorlog is de koepel niet hersteld, maar afgebroken. In 1991 werd besloten om hoofdstad van het verenigde Duitsland van Bonn naar Berlijn te verplaatsen. Bovendien werd het Rijksdaggebouw tot zetel van de Bondsdag te verheven. De Britse architect Sir Brian Foster kreeg de opdracht een nieuwe koepel te ontwerpen. Het werd een hele moderne koepel van glas met een spiraalvormige helling naar de top, die je als bezoeker kunt beklimmen. In 1997 werd de koepel voltooid. De koepel, hoewel aanvankelijk door sommigen bekritiseerd, is inmiddels één van de populairste attracties van de stad. De toegang is gratis en de rijen zijn meestal lang. In Berlijn is het eerder donker dan in Nederland en dat blijkt als we rond half vier de koepel op willen. Het is behoorlijk aan het schemeren. Het voordeel  is dat er nauwelijks een rij staat en we redelijk snel boven zijn. De toegang is gratis. Vanaf de koepel is het uitzicht, ook 's avonds, prachtig. De koepel zelf is subtiel verlicht en vanuit de koepel kan men ook van bovenaf de vergaderzaal inkijken. Na het bezoek aan de Rijksdag gaan we terug naar het pension. We drinken een cocktail in de bar (Schall und Rauch heeft een zeer uitgebreide kaart). Daarna lopen we naar een trendy Indiaas restaurant (Meena Kumari), waar we  heerlijk modern Indiaas eten. Dan proeven we even aan de gay scene van Prenzlauer Berg: drankjes in November en Stiller Don.

Bijtijds naar bed.

Vrijdag 30 november 2001

We hebben een prima ontbijt in Schall und Rauch. We gaan met de S-bahn naar Unter den Linden. Daar drinken we koffie (met Kuchen) bij een bakkerij. We beginnen aan een wandeling door het nieuwe centrum van Berlijn (Mitte) op ontdekkingstocht langs de laatste ontwikkelingen in de stad. We beginnen weer bij de Rijksdag, die we gisteren al hebben bezocht. Schuin tegenover de Rijksdag staat het nieuwe Bundeskanzleramt, het kantoor van de Bondskanselier (nu Gerhard Schröder). Het gebouw is nogal groot uitgevallen, te groot naar de smaak van veel Berlijners en de huidige kanselier. Het ontwerp is sterk beïnvloed door de opdrachtgever voormalig bondskanselier Helmut Kohl. We lopen langs het gebouw richting de Kongresshalle. De Kongresshalle werd in de jaren vijftig gebouwd, maar het dak stortte in 1980 in vanwege een constructiefout. Het is weer gerepareerd en doet nu dienst als Haus der Kulturen der Welt, een theater en concertgebouw voor uitvoeringen uit derde wereldlanden. We vervolgen onze we weg langs de Spree, de rivier die dwars door de stad loopt en vroeger ook een deel van de Oost/West grens vormde. WeSiegessäule komen langs het Schloß Bellevue, de residentie van de bondspresident, het Duitse staatshoofd. Iets verderop staat de Siegessaeule. Deze werd opgericht ter herinnering aan de Pruisische overwinning op Frankrijk in 1871. Het werd in 1938 op bevel van Hitler naar wat nu Platz der Republik heeft verplaatst. De adelaar op de zuil is naar Frankrijk gericht. Ik beklim de zuil, maar de 545 treden vallen wel zwaar. Het uitzicht is gelukkig heel mooi, over het park Tiergarten, de Rijksdag, de Dom en andere hoogtepunten van de stad. We wandelen door het park Tiergarten in de richting van het Kulturforum. Tiergarten diende als privé jachtterrein voor de Pruisische koningen totdat het in de 18e eeuw werd omgevormd tot openbaar park. Het beslaat een groot oppervlak met dichte bossen afgewisseld door zonneweides, die in de zomer heel populair zijn. Het Kulturforum is een verzameling gebouwen met kulturele instelling rond een ietwat amorf plein. Eerst komen we langs de Philharmonie. Dit gebouw uit de 60'er jaren huisvest het beroemde orkest Berliner Philharmoniker, dat tot 1989 onder leiding stond van Herber von Karajan (nu Claudio Abado). We lopen verder langs het Kunstgewerbemuseum (museum voor toegepaste kunst) Potsdamer Platz. Daarnaast staat het enige gebouw dat aan dit plein de oorlog heeft overleefd: de Mathäus-kirche. Achter de kerk staat de Neue Nationalgalerie, in 1965 ontworpen door Mies von der Rohe. De collectie bestaat uit schilderijen vanaf begin 20e eeuw tot nu. De nieuwste aanwinst op het Kulturforum is de Gemäldegalerie (1997), die de tot dan toe over oost en west verdeelde (14e tot 18e eeuwse) schilderijen collecties verenigd. 

Vanaf het Kulturforum is het een klein stukje naar de Potsdamer Platz. Dit plein was de draaischijf in het vooroorlogse centrum van Berlijn. In de oorlog ging het goeddeels verloren. Na de oorlog werd het provisorisch opgebouwd, maar met de komst van de muur in 1961 werd het veranderd in een grote vlakte tussen twee muren, die de Oostduitse grenswacht een groot schootsveld bood om eventuele vluchters de weg naar de vrijheid te beletten. Na de sloop van de muur in 1990 Postsdamer Platzontstond een enorme lap grond met een enorm potentieel midden in het verenigde Berlijn. Grote internationale bedrijven stortten zich op de ontwikkeling van het gebied en met name Sony en Daimler-Benz legden de hand op de grootste kavels. Sony liet door de architect Jahn een groot complex ontwerpen (Sony Center) met winkels, bioscopen, congreszalen kantoren en restaurants. Ook is hier het Filmmuseum Berlin, de multimedia attractie Music Box en een uitgebreide Sony winkel. Het binnenplein van het Sony Center lijkt overdekt, maar is het niet.  We lunchen in het Sony Center bij 'Billy Wilder' . Tegenover het Sony Centre heeft Daimler Benz door architecten als Renzo Piano (Centre Pompidou, New Metropolis) en Richard Rogers (Millennium Dome) een aantal losse gebouwen neerzetten, met vergelijkbare trekpleisters als het Sony Center. Daaronder een theater en een 3D-bioscoop. We lopen door naar de Leipziger Platz, die nog lang niet klaar is. We komen langs de voormalige Pruisische landdag, waar nu de Bondsraad vergaderd (een vertegenwoordiging van de Duitse deelstaten). We slaan rechtsaf de Wilhelmstraße in en komen voorbij het voormaligeMuur in Neukirchnerstraße Reichsluffahrtministerium. Een typisch voorbeeld van Nazi-architectuur: groots, grijs en imponerend. Het heeft gek genoeg de oorlog redelijk ongeschonden doorstaan. Het is nu in gebruik door het ministerie van financiën. We komen dan bij de Niederkirchnerstraße. Hier staat langs het terrein, waar ooit het o.a. het hoofdkwartier van de Gestapo stond (samen met die van een aantal andere instellingen van de Nazi-terreur), een overblijfsel van de Berlijnse muur. Het terrein erachter waar eens behalve de Gestapo ook, de Sicherheidsdienst, de SS, het partijbureau van de NSDAP waren gevestigd is met de grond gelijk gemaakt en nooit meer bebouwd. Langs de muur zijn nog wat overblijfselen van de gevangeniskelders te zien, die worden gebruikt als tentoonstellingsruimte voor de permanente tentoontstelling Topographie des Terrors, Het net naast staat de Martin Gropius Bau (ontwerp 1877). De architect Martin Gropius was een leerling van de architect Schinkel en de oom van de Bauhaus goeroe Walter Gropius. Het neo-renaissance gebouw huisvestte tot aan de verwoesting in de oorlog het Kunstgewerbemuseum (nu aan het Kulturforum). Het gebouw is in1978 wederopgebouwd en biedt nu plaats aan tentoonstellingen op KaDeWehet gebied van kunst, fotografie en architectuur. 

We nemen nu de bus naar de Kurfurstendamm en gaan wat shoppen, o.a. bij KaDeWe, ofwel Kaufhaus des Westens het meest prestigieuze warenhuis van de stad. Met name de zes etage met zijn uitgebreide delicatessen (die je vooral ook ter plaatse kunt opeten onder het genot van een glas wijn of champagne) is een bezienswaardigheid.

's avonds eten we in de Offenbach stuben in Prenzlauer Berg. Al in de DDR tijd stond dit restaurant bekend als een uitstekend adres. Het eten is Duits, maar zeer smakelijk, de inrichting wat theatraal, maar toch intiem en gezellig. Na een korte rustpauze in ons hotel, verkennen we de gayscene in de wijk Schöneberg.

 

Andere Reisverslagen
terug
verder