Al eind jaren vijftig onstond er weerstand
tegen het gestandaardiseerde bouwen van de functionalisten van het Nieuwe
Bouwen. Met name Aldo van Eyk spuidde met anderen zijn aversie in het
tijdschrift Forum. Het functionalisme had de creativiteit gedood en de mens
vergeten. Uit de Afrikaanse stedenbouw haalde Van Eyk het idee dat de
complexiteit van de samenleving en de menselijke emotionele en sociale
behoeften in de bouw moest worden weerspiegeld. Grote complexen worden
door hem opgebouwd uit kleine eenheden op een
menselijke schaal. Ook
Hertzberger ontwikkelt een gebouw vanuit een aaneenschakeling van zogenaamde
basiseenheden (structuralisme). Het resultaat van deze aaneenschakeling van
repeterende vormen geen afgerond gebouw is, maar een struktuur die in principe
in alle richtingen is uit te breiden. Piet Blom is ook een leerling van Van
Eyk. Hij haalt zijn inspiratie ook uit (Noord)afrika. Hij plaatst woningen op
een verhoging zodat daaronder ruimte ontstaat voor gemeenschappelijke
voorzieningen, zoals winkels. In Helmond en Rotterdam werkt hij dit uit in paalwoningprojecten.
Ook in de stadsvernieuwing vindt de kleinschaligheid navolging. Werden oude wijken aanvankelijk "gesaneerd", gesloopt en herbouwd in een nieuw (recht) stratenpatroon, van eind jaren zeventig werden de oude (kromme) straatpatronen gehandhaafd en komen de niewe bouwvolumes ongeveer overeen met de oude. Tegenstanders betitelen de stroming als "nieuwe truttigheid".
In Rotterdam zijn een aantal in het oog
springende voorbeelden te vinden van projecten die in deze architectuur traditie
zijn te plaatsen. Het meest in het oog springend is de Oude Haven. Rond de Oude
Haven en de noorzijde van het Haringvliet is in de tweede helft van jare
n
70, de tijdelijke naoorlogse bebouwing gesloopt en vervangen door woningen en en
rond de haven zelf vooral ook horeca voorzieningen volgens ontwerpen van Blom.
Geschakeld aan de Oude Haven realiseerde Blom zijn beroemde kubuswoningen. Dit
idee had hij al eens uitgeprobeerd in Helmond en hier verder geperfectioneerd.
Pal naast de kubuswoningen staat het "potlood" een rond
appartementengebouw met een puntdak, eveneens van Blom.
De appartementen aan de Hofdijk (Verhoeven, 1977-83) zijn ook een voorbeeld van kleinschalig bouwen. Er is hier zeer compact gebouwd met relatief geringe bouwhoogte. Door de opstelling van de gebouwen ontstaan er veel binnenplaatsen. De puntdaken lijken terug te grijpen op traditonele Nederlandse bouwstijlen en heeft het project ook de bijnaam "Klein Volendam" bezorgd.
Andere projecten uit die tijd en die traditie in het centrum van Rotterdam zijn te vinden rond de Noordmolenwerf, Jacobplaats en op het Wijnhaveneiland tussen Glashaven en Leuvehaven.