deel 3

Dinsdag 10 april 2007

Tot onze grote schrik blijkt dat de watertoevoer vanochtend niet functioneert. Na een tijdje begint het koude water, maar warm weigert alle diensten. Bij navraag blijkt een defecte pomp het probleem. Dan maar een kattenwasje. Na het ontbijt moeten we wachten tot 10 uur voor het vertrek van de kamelentrektocht of liever: de dromedaristrektocht. De dieren hebben we al gesignaleerd, het wachten is op de cameliers.  We gaan samen met een Duits gezin uit Plauen, Sachsen de woestijn in. Het vertrek is een belevenis. Vrij abrupt staan de dieren op. Je moet je meteen goed vasthouden anders val je er vanaf. Eerst richt hij zijn achterpoten op, zodat je bijna voorover valt. Meteen daarna gaat het dier op z'n voorpoten staan. Na een teken van de cameliers  zetten de dieren zich in beweging. Het beste is ontspannen te zitten en mee te gaan in de bewegingen van het dier. We gaan achter het hotel meteen het duingebied van Erg Chebbi in. Dat gebied is zo'n 28km lang en 7km breed. De duinen zijn prachtig om te zien. De woestijnwind is vrijwel afwezig en het zicht is optimaal. De Duitsers kletsen onafgebroken in hun Saksische dialect. Na een paar uur komen we in een tentenkamp, waar we thee en daarna een lunch geserveerd krijgen in een tent. Die lunch bestaat uit een salade, brood en een omelet. Na een pauze zetten we de reis voort. Wederom door talloze duinen. We komen geen andere groepen tegen, ook geen 4x4 of Quads gelukkig. Dat zou de sfeer enorm bederven. Het is allemaal heel rustig. We krijgen wel spierpijn, vooral in de liesstreek. Vooral bergafwaarts is vermoeiend en inspannend. Het best nog gaat bergopwaarts. De dromedarissen zitten met een touwtje aan elkaar vast en volgen trouw de begeleider die te voet de voorste dromedaris de weg wijst. De begeleiding bestaat uit twee man. Zij kletsen onderling honderduit in het Berbers. In deze streek wonen voornamelijk Berbers. De Berbers (of Amazigh, zoals ze zichzelf noemen) woonden al in Marokko en Algerije voor de komst van de Arabieren in de 7e eeuw. Zij namen de Islam over, maar zijn er minder dogmatisch in. Er zijn drie Berbertalen (Tarfit, Tamazight en Teshalhit), die sinds kort officieel erkend zijn. Onder de vorige koning stond de Berberse identiteit onder druk, maar nu lijkt het bewind ruimhartiger te worden. De talen, die ook een eigen alfabet hebben, worden nu - zij het nog in beperkte mate - ook op school onderwezen. Naarmate de dag vordert begint het licht te waaien en begint het zand te stuiven. Rond 4 uur komen we weer bij een tentenkamp, waar onze Duitse reisgenoten de nacht zullen doorbrengen. Hier krijgen we weer muntthee met koekjes. De Duitsers beginnen te kaarten. Wij hebben een uur rust voor we de laatste etappe aanvaarden. De camelier is in slaap gevallen en pas om half zes gaan we verder richting hotel. Om 18.15 stoppen we voor een pauze en om de zonsondergang af te wachten. Bij de zakkende zon veranderen de kleuren naar rood en worden de schaduwen steeds langer. Na de zonsondergang rijden we het laatste kwartier naar het hotel terug. Voldaan nemen we afscheid van Mehmet de camelier en gaan we douchen. De pomp is gerepareerd, maar de warme straal is nog wel minimaal. Het diner biedt vanavond een kip tajine. Onze ober probeert z'n Nederlandse woordjes op ons uit. We zijn moe en stijf van de dag en trekken ons na het diner snel terug op onze kamer.

Weer: zonnig, 23 gr. Avond 18 gr.

Woensdag 11 april 2007

We ontbijten op het dak van ons hotel in het zonnetje, met zicht op de zandduinen. De douche werkte nog steeds niet erg goed. Er kwam een zielig lauw straaltje uit. Na het ontbijt gaan we op weg. We rijden via Risani naar Erfoud. Hier pinnen we geld en gaan verder via de R3451 naar Tinedjad. Daar slaan we linksaf richting Tinerhir. Voor Tinerhir drinken we koffie. We slaan bij Tinerhir rechtsaf naar de Todra kloof. Na 20km rijden komen we bij de kloof aan. Aan het begin van de kloof worden we opgewacht door een groep jongens die hun diensten als gids aanbieden. We gaan er niet op in en nemen wat foto's van het eerste deel van de kloof. Daarna  keren we  om naar de hoofdweg. In principe is het mogelijk om de kloof helemaal door te rijden naar het Noorden, maar dat past niet in ons plan. In Tinerhir lunchen we bij een café-restaurant. Het is wel vers zegt de eigenaar, als waarschuwing lijkt het. Al gauw blijkt waarom: dit betekent dat het personeel nog boodschappen moet gaan doen om de ingrediënten bij elkaar te halen. Na een half uur staat er een tajine voor onze neus.  Gloeiend heet zoals vaak in Marokko. Na het eten rijden we door naar Boumalne. Hier slaan we weer rechtsaf, dit keer de Dadès kloof in. Na 15km vinden we dat we ver genoeg de prachtige vallei ingereden zijn en nemen foto's bij een uitzichtpunt. Het is een mooie kloof met prachtige kleurschakeringen in de rotswanden. We rijden weer terug en vervolgen onze weg via Skoura - waar we een foto van Kasbah ben Moro nemen - langs de Kasbahroute, zoals de N10 ook genoemd wordt - naar Ouarzazate. Onderweg zien we veel palmentuinen, oases en uit leemopgetrokken Kasbah's. Niet allen zijn even goed bewaard (leem is een zeer kwetsbaar materiaal) en hier en daar zijn de oude huizen door stenen nieuwbouw vervangen.  We boeken onderweg met de mobiel (de gsm-dekking is vrijwel landelijk in Marokko) een kamer bij hotel Kenzi Azghor in Ouarzazate. Een wat duurder toeristenhotel op een heuvel met prachtig uitzicht, zwembad etc. 

Na een korte rustpauze gaan we naar de Atlas Corporation Film studio. In deze studios worden al vele jaren Amerikaanse en Europese films en TV-series opgenomen, zoals Jewel of the Nile, Gladiator, Asterix, Ten Commandments en vele anderen. Klimaat, licht, omgeving en vooral de lage loonkosten van met name de figuranten trekken de producenten aan. Atlas is maar één van de vier studio's hier in Ouarzazate.

's avonds eten we bij Relais de St Exepury, een door een Fransman gerund restaurant, dat echter niet gemakkelijk te vinden is. Na veel zoeken en vragen weten we het te bereiken. Het eten is prima. Het werkt via een bijzondere formule. Je kiest het hoofdgerecht en de chef maakt de voor en nagerechten er omheen. De muren hangen vol met memorabilia aan de schrijver van Le Petit Prince, die tevens luchtvaartpionier was, onder andere in Marokko. Na lekker getafeld te hebben tussen de andere toeristen en expats gaan we terug naar het hotel en drinken een cocktail in de bar, waar een tweemansband internationale danshits speelt. Een busgroep gaat op de dansvloer. Teken voor ons om terug te trekken.

Weer: zon, 25 graden. Namiddag wordt het koud en winderig. 15 graden

Donderdag 12 april 2007

Tijdens het ontbijt hebben we te stellen met een Israelische groep, die als uitgehongerde wolven zich op het ontbijtbuffet storten. Voortdurend zijn bepaalde zaken op of bijna op. Een vrouwtje zit op de grond op traditionele wijze pannekoeken te bakken. Na het ontbijt rijden we richting Aït Ben Haddou. Na 25km moeten we van de hoofdweg af naar het dorp dat ongeveer 9km verderop ligt. Bij restaurant Le Kasbah is een grote parkeerplaats en van daar lopen we naar de rivierbedding. Die steken we met behulp van een paar stenen over en lopen dan naar de Kasbah Aït Benhaddou. Het is vrijwel zeker de best bewaarde en best gedecoreerde Kasbah van het land en staat inmiddels onder bescherming van Unesco. De meeste bewoners zijn weggetrokken, maar hun plaats is overgenomen door winkeliers en mensen die geld vragen voor het bezichtigen van woningen. We lopen via de kronkelige steegjes naar boven. Het uitzicht over de omgeving, de palmenplantage, de woestijn en de Atlas is prachtig. We betalen voor het bezichtigen van een huis. We worden door een klein knaapje naar het dakterras geleid. Hij vertelt over wat we zien. De Kasbah, de zonnepanelen en dat er nog maar 10 families hier wonen. En over de vele films die hier zijn opgenomen, zoals Jewel of the Nile, Gladiator, End of Times en nog veel meer. Hij heeft zelf alleen Gladiator gezien. Je kunt helemaal naar de top van de berg lopen naar de voormalige opslagplaats, waar het uitzicht helemaal geweldig is. Er wonen inderdaad niet veel mensen meer in de Kasbah. De meesten die er wonen leven van het toerisme en niet meer van de opbrengsten van het land om de Kasbah. We keren weer terug naar de parkeerplaats. We drinken koffie bij het restaurant Le Kasbah, met een panoramisch uitzicht. We rijden verder naar Marrakech. Na een tijdje rijden we de Hoge Atlas in. We stijgen gestaag via kronkelige wegen en komen boven de sneeuwgrens. Het begint op een gegeven moment ook daadwerkelijk te sneeuwen. Het is een prachtig gezicht. Boven in de bergen is het steenkoud. Toch staan er langs de kant tientallen mannen met koopwaar. Allemaal dik ingepakt met wanten, muts en dikke jassen. De meeste koopwaar bestaat uit stenen en kristallen. Als we over de top heen zijn, maakt de sneeuw plaats voor regen. In de afdaling stoppen we in een minuscuul dorpje, waar we gehaktballetjes met brood eten. Wel zeven man worden ingeschakeld om ons te ontvangen. Het levert ze 68dh op. Later stoppen er twee lijnbussen, maar de meeste reizigers kopen niets. Ze hebben eigen eten en drinken bij zich en hebben alleen belangtelling voor een toilet. We vertrekken weer en  rijden verder door de bergpassen en pas na uren komen we op vlakker land en rechtere wegen. Erik wil een vrachtwagen inhalen en gaat daarbij over de doorgetrokken streep, midden in een dorpje. We worden gezien door een gendarme en terstond gestopt. We moeten alle mogelijke documenten laten zien en dan worden we getrakteerd op een boete van 400dh. Ik eis een kwitantie. Maar dan beginnen de agenten te dralen. Tenslotte komt het bonnenboek te voorschijn, maar van een bekeuring komt het niet. We mogen met een waarschuwing doorrijden. Rond drie uur komen we in Marrakech aan. Het verkeer is hier een complete chaos. Wij vinden desondanks aardig de weg, maar lopen toch vast. Ik ga lopend op zoek naar ons hotel en moet me op een gegeven moment  toch laten gidsen door een paar jongens (tegen een kleine fooi). We vinden het hotel en met een bediende ga ik terug naar de auto en Erik. De bediende leidt ons naar een parkeerplaats dichter bij het hotel. Vandaar dragen we de koffers naar de kamer. We logeren in Riad Kaiss. Het is een prachtig gerenoveerd huis uit 1863 met zeer stijlvol ingerichte kamers (acht totaal) in de oude stad. Het ligt aan een achteraf straatje en is een oase van rust. Wat een luxe. Er is een zwembadje op de daketage. Beneden is een Hamam. Onze kamer ligt aan de patio, waarin een aantal sinaasappelbomen staan om een mooie moorse fontein.

We brengen de auto terug naar Sixt in de nieuwe stad, in de wijk Gueliz, de uitgaanswijk van Marrakech. Onder weg worden we gestopt omdat we door rood zouden zijn gereden. Het licht stond echt op oranje en we waren niet eens de laatste auto die doorreed, maar de agent houdt niet van tegenspraak. We moeten weer papieren tonen, maar we mogen gelukkig door. Na het inleveren van de auto gaan we met de taxi terug. In de vroege avond gaan we wat drinken op het dakterras van Hotel CMT aan het beroemde en beruchte Djemaa el Fna plein met uitzicht op de activiteiten beneden. Het plein is niet eens zo zeer mooi, of goed aangelegd. De charme ligt in de enorme chaotische drukte van Marokkanen en toeristen. Allelei neringdoenden vertonen hier hun kunsten: slangenbezweerders, verhalenvertellers, muzikanten, Hennaschilderessen en heel veel eettentjes. Bij de eettentjes kun je op lange banken aan tafeltjes aanschuiven rond een van de vele openlucht restaurantjes. Wij doen dat overigens niet. Wij lopen door de souks in Noordelijke richting en komen bij Café Arabe. Heel trendy tent met goed eten, professionele,  maar niet al te persoonlijke bediening. We lopen terug door de souks naar het plein, waar de eettentjes in vol bedrijf zijn en de verhalen vertellers en muzikanten hun geld ophalen voor ze hun kunsten vertonen. We lopen terug naar de Riad. .

Weer: eerst zonnig, maar fris; 13gr. Later in het hooggebergte bewolkt, regen en sneeuw; 5 graden. In Marrakech bewolkt 20 graden. 's avonds koelt het af naar 15gr.