29 november t/m 2 december
2001
Donderdag 29 november 2001
We vertrekken rond kwart voor
zeven in de ochtend uit Rotterdam. In Utrecht stappen we
over op de ICE, de hogesnelheidstrein, die ons naar Duisburg
brengt. In Nederland is de snelheid niet bepaald hoog te
noemen. In Duitsland gaat het iets harder. In Duisburg
hebben we 40 minuten om over te stappen op de ICE naar
Berlijn. Als we na een paar stops het Ruhrgebied uit
zijn gaat het allengs harder: uiteindelijk ruim 250
km/u. We komen om 13.30 in Berlijn aan. We stappen uit
op het Ostbahnhof.
Meteen wordt duidelijk dat in het Oosten van Berlijn de
zaken voortvarend zijn aangepakt, want dit station ziet er
spikslinternieuw uit. Het is enige jaren geleden van zijn
DDR-gevel en stationshal ontdaan en opnieuw opgebouwd. De
overkapping is nog wel origineel (±1890). We kopen er de Berlin
Welcomecard. Die geeft 72 uur recht op onbeperkt
openbaar
vervoer van BVG (Bus, tram, U-bahn) en DB
(S-Bahn) en korting op allerlei attracties. Hij kost DM 32
en je hebt de kosten er snel uit, want een enkeltje kost DM
4,20. We nemen de S-Bahn en de U-bahn naar het hotel. We
logeren in Pension Schall
Und
Rauch. Schall und Rauch is een (gay)
café/bar/restaurant met een pension erboven. Het
etablissement doet zijn naam gelukkig geen eer aan, het is
er zeker niet lawaaiig en ook niet rokerig. We betrekken de
kamer, die uiterst trendy is ingericht. Tot in de kleinste
details is gekozen voor design-achtige inrichting. Alleen de
badkamer is wat erg klein uitgevallen, maar de massagedouche
maakt wel weer wat goed. Het pension ligt in de wijk Prenzlauer
Berg, ten noordoosten van het Centrum. In de DDR-tijd
was de Prenzl of P'Berg het middelpunt van de
dissidentenbeweging. De wijk is de laatste 10 jaar
langzaamaan erg "in" geworden. Huizen worden in hoog tempo
in hun vooroorlogse glorie hersteld, nieuwbouw wordt
toegevoegd. De wijk is zeer populair bij een jong, beter
verdienend en opgeleid publiek en heeft inmiddels veel
aardige winkels, restaurants, café's en galleries
aangetrokken. We snacken even bij McDonald's om de hoek voor
we naar de Rijksdag gaan om de beroemde koepel te bekijken.
Het Rijksdag gebouw werd in 1884 voltooid door de architect
Paul Wallot. Het gevel opschrift "Dem Deutschen Volke"
werd vanwege tegenwerking door de Duitse keizer pas in 1916
op de gevel geplaatst toen de keizer de steun van het volk
in de moeizaam verlopende Eerste Wereldoorlog hard nodig
had. Het Rijksdaggebouw
is in 1933 zwaar beschadigd tijdens de Rijksdagbrand, waarin
de Nederlander
Van der Lubbe een nooit helemaal duidelijk geworden rol in
heeft gespeeld. De koepel van het gebouw ging daarbij
verloren. Bij de restauratie van het gebouw na de oorlog is
de koepel niet hersteld, maar afgebroken. In 1991 werd
besloten om hoofdstad van het verenigde Duitsland van Bonn
naar Berlijn te verplaatsen. Bovendien werd het
Rijksdaggebouw tot zetel van de Bondsdag te verheven. De
Britse architect Sir Brian Foster kreeg de opdracht een
nieuwe koepel te ontwerpen. Het werd een hele moderne koepel
van glas met een spiraalvormige helling naar de top, die je
als bezoeker kunt beklimmen. In 1997 werd de koepel
voltooid. De koepel, hoewel aanvankelijk door sommigen
bekritiseerd, is inmiddels één van de populairste attracties
van de stad. De toegang is gratis en de rijen zijn meestal
lang. In Berlijn is het eerder donker dan in Nederland en
dat blijkt als we rond half vier de koepel op willen. Het is
behoorlijk aan het schemeren. Het voordeel is dat er
nauwelijks een rij staat en we redelijk snel boven zijn. De
toegang is gratis. Vanaf de koepel is het uitzicht, ook 's
avonds, prachtig. De koepel zelf is subtiel verlicht en
vanuit de koepel kan men ook van bovenaf de vergaderzaal
inkijken. Na het bezoek aan de Rijksdag gaan we terug naar
het pension. We drinken een cocktail in de bar (Schall und
Rauch heeft een zeer uitgebreide kaart). Daarna lopen we
naar een trendy Indiaas restaurant (Meena
Kumari), waar we heerlijk modern Indiaas eten.
Dan proeven we even aan de gay scene van Prenzlauer Berg:
drankjes in November
en Stiller
Don.
Bijtijds naar bed.
Vrijdag 30 november 2001
We hebben een prima ontbijt in
Schall und Rauch. We gaan met de S-bahn naar Unter den
Linden. Daar drinken we koffie (met Kuchen) bij een
bakkerij. We beginnen aan een wandeling door het nieuwe
centrum van Berlijn (Mitte) op ontdekkingstocht langs de
laatste ontwikkelingen in de stad. We beginnen weer bij de
Rijksdag, die we gisteren al hebben bezocht. Schuin
tegenover de Rijksdag staat het nieuwe Bundeskanzleramt, het
kantoor van de Bondskanselier (nu Gerhard Schröder). Het
gebouw is nogal groot uitgevallen, te groot naar de smaak
van veel Berlijners en de huidige kanselier. Het ontwerp is
sterk beïnvloed door de opdrachtgever voormalig
bondskanselier Helmut Kohl. We lopen langs het gebouw
richting de Kongresshalle. De Kongresshalle werd in de jaren
vijftig gebouwd, maar het dak stortte in 1980 in vanwege een
constructiefout. Het is weer gerepareerd en doet nu dienst
als Haus
der Kulturen der Welt, een theater en
concertgebouw voor uitvoeringen uit derde wereldlanden. We
vervolgen onze we weg langs de Spree, de rivier die dwars
door de stad loopt en vroeger ook een deel van de Oost/West
grens vormde. We
komen langs het Schloß Bellevue, de residentie van de
bondspresident, het Duitse staatshoofd. Iets verderop staat
de Siegessaeule. Deze werd opgericht ter herinnering aan de
Pruisische overwinning op Frankrijk in 1871. Het werd in
1938 op bevel van Hitler naar wat nu Platz der Republik
heeft verplaatst. De adelaar op de zuil is naar Frankrijk
gericht. Ik beklim de zuil, maar de 545 treden vallen wel
zwaar. Het uitzicht is gelukkig heel mooi, over het park
Tiergarten, de Rijksdag, de Dom en andere hoogtepunten van
de stad. We wandelen door het park Tiergarten in de richting
van het Kulturforum. Tiergarten diende als privé
jachtterrein voor de Pruisische koningen totdat het in de
18e eeuw werd omgevormd tot openbaar park. Het beslaat een
groot oppervlak met dichte bossen afgewisseld door
zonneweides, die in de zomer heel populair zijn. Het
Kulturforum is een verzameling gebouwen met kulturele
instelling rond een ietwat amorf plein. Eerst komen we langs
de Philharmonie.
Dit gebouw uit de 60'er jaren huisvest het beroemde orkest
Berliner Philharmoniker, dat tot 1989 onder leiding stond
van Herber von Karajan (nu Claudio Abado). We lopen verder
langs het Kunstgewerbemuseum
(museum voor toegepaste kunst) Potsdamer Platz. Daarnaast
staat het enige gebouw dat aan dit plein de oorlog heeft
overleefd: de Mathäus-kirche. Achter de kerk staat de Neue
Nationalgalerie, in 1965 ontworpen door Mies von der
Rohe. De collectie bestaat uit schilderijen vanaf begin 20e
eeuw tot nu. De nieuwste aanwinst op het Kulturforum is de Gemäldegalerie
(1997), die de tot dan toe over oost en west verdeelde (14e
tot 18e eeuwse) schilderijen collecties verenigd.
Vanaf het Kulturforum is het een
klein stukje naar de Potsdamer Platz. Dit plein was de
draaischijf in het vooroorlogse centrum van Berlijn. In de
oorlog ging het goeddeels verloren. Na de oorlog werd het
provisorisch opgebouwd, maar met de komst van de muur in
1961 werd het veranderd in een grote vlakte tussen twee
muren, die de Oostduitse grenswacht een groot schootsveld
bood om eventuele vluchters de weg naar de vrijheid te
beletten. Na de sloop van de muur in 1990 ontstond
een
enorme lap grond met een enorm potentieel midden in het
verenigde Berlijn. Grote internationale bedrijven stortten
zich op de ontwikkeling van het gebied en met name Sony en
Daimler-Benz legden de hand op de grootste kavels. Sony liet
door de architect Jahn een groot complex ontwerpen (Sony
Center) met winkels, bioscopen, congreszalen kantoren
en restaurants. Ook is hier het Filmmuseum
Berlin, de multimedia attractie Music Box en een
uitgebreide Sony winkel. Het binnenplein van het Sony Center
lijkt overdekt, maar is het niet. We lunchen in het
Sony Center bij 'Billy Wilder' . Tegenover het Sony Centre
heeft Daimler Benz door architecten als Renzo Piano (Centre
Pompidou, New Metropolis) en Richard Rogers (Millennium
Dome) een aantal losse gebouwen neerzetten, met
vergelijkbare trekpleisters als het Sony Center. Daaronder
een theater en een 3D-bioscoop. We lopen door naar de
Leipziger Platz, die nog lang niet klaar is. We komen langs
de voormalige Pruisische landdag, waar nu de Bondsraad
vergaderd (een vertegenwoordiging van de Duitse deelstaten).
We slaan rechtsaf de Wilhelmstraße in en komen voorbij het
voormalige
Reichsluffahrtministerium. Een typisch voorbeeld van
Nazi-architectuur: groots, grijs en imponerend. Het heeft
gek genoeg de oorlog redelijk ongeschonden doorstaan. Het is
nu in gebruik door het ministerie van financiën. We komen
dan bij de Niederkirchnerstraße. Hier staat langs het
terrein, waar ooit het o.a. het hoofdkwartier van de Gestapo
stond (samen met die van een aantal andere instellingen van
de Nazi-terreur), een overblijfsel van de Berlijnse muur.
Het terrein erachter waar eens behalve de Gestapo ook, de
Sicherheidsdienst, de SS, het partijbureau van de NSDAP
waren gevestigd is met de grond gelijk gemaakt en nooit meer
bebouwd. Langs de muur zijn nog wat overblijfselen van de
gevangeniskelders te zien, die worden gebruikt als
tentoonstellingsruimte voor de permanente tentoontstelling
Topographie des Terrors, Het net naast staat de Martin
Gropius Bau (ontwerp 1877). De architect Martin
Gropius was een leerling van de architect Schinkel en de oom
van de Bauhaus goeroe Walter Gropius. Het neo-renaissance
gebouw huisvestte tot aan de verwoesting in de oorlog het
Kunstgewerbemuseum (nu aan het Kulturforum). Het gebouw is
in1978 wederopgebouwd en biedt nu plaats aan
tentoonstellingen op het
gebied
van kunst, fotografie en architectuur.
We nemen nu de bus naar de
Kurfurstendamm en gaan wat shoppen, o.a. bij KaDeWe,
ofwel Kaufhaus des Westens het meest prestigieuze warenhuis
van de stad. Met name de zes etage met zijn uitgebreide
delicatessen (die je vooral ook ter plaatse kunt opeten
onder het genot van een glas wijn of champagne) is een
bezienswaardigheid.
's avonds eten we in de Offenbach
stuben in Prenzlauer Berg. Al in de DDR tijd stond dit
restaurant bekend als een uitstekend adres. Het eten is
Duits, maar zeer smakelijk, de inrichting wat theatraal,
maar toch intiem en gezellig. Na een korte rustpauze in ons
hotel, verkennen we de gayscene in de wijk Schöneberg.
|