| 
      
	     | 
      DEEL 1 | 
We vertrekken om 9.10 met de taxi naar het centraal station van Rotterdam. Daar kunnen we een trein eerder nemen dan gepland: de Fyra van 9.21, die ons in 27 minuten naar Schiphol brengt. We hebben uiteraard al ingecheckt, maar nu kunnen we ook zelf onze bagage afgeven in een bagage automaat. Erik’s koffer is te zwaar, dus moet hij er iets uithalen. Het automatisch inchecken van de bagage verloopt vlot en zonder technische problemen. In 2006 konden we dit al in München, maar nu dus ook hier op Schiphol. We hebben nu alle tijd van de wereld. We gaan door de veiligheidscheck. Daarna drinken we koffie bij Starbucks. We moeten dan nog een uur wachten voor we aan boord van de 737-700 kunnen. De KLM vlucht vertrekt stipt om 12.10 en gaat voorspoedig en om 13.50 landen we in Bergen/Flesland.
Vanaf de luchthaven nemen we de
	SAS Flybus 
	naar het centrum van de stad. Een enkele reis kost Nkr 100 en je kan in de 
	bus met credit card betalen. We stappen uit bij de vismarkt (Fisktorget) en 
	lopen vandaar naar het Best Western Hordaheimenhotel. De kamer is klein maar 
	functioneel. We rusten even uit en lopen daarna naar het centrum. We eten 
	wat bij de Burger King en kopen vervolgens een  pre-paid sim-kaart (kontantkort) voor mobiel 
	internet van
	Telenor in de Telekiosk aan de Torgallmenningen, het centrale 
	plein in het centrum van de stad. De kaart kost Nkr 150, waarvan Nkr 50 
	beltegoed. We verkennen het centrum en drinken koffie 
	bij Café Opera nabij het theater. We reserveren telefonisch een tafel bij 
	restaurant Bryggeloftet aan de Brygge. De Brygge is de oude middeleeuwse 
	handelskade van Bergen.  Om half zeven lopen we erheen. Bryggelofte is 
	een traditioneel restaurant met Noorse gerechten. We krijgen een klein 
	tafeltje in een nis lijkt het wel, maar we zitten wel lekker rustig. Om zes 
	uur zit de zaak al helemaal vol.  We worden bediend door een zeer 
	vriendelijke ober. We eten lamsvlees, respectievelijk pepersteak. Het is 
	eten is prima van kwaliteit, maar we moeten nog aan het noorse prijspeil 
	wennen, zeker als je er nog een glas wijn bij neemt. We laten het bij een 
	hoofdgerecht.
Als we het restaurant verlaten begint het te regenen, maar dat duurt gelukkig niet lang. Bergen is de natste stad van Europa. Het regent hier zeker 260 dagen per jaar. We gaan terug naar het hotel. Even later lopen we naar Café Fincken, het enige gay-café van de stad. Het is er niet erg druk, maar we zijn zeker niet alleen. Het is een rustig cafeetje met songfestivalmuziek. Na een biertje lopen we terug naar het hotel en gaan vroeg naar bed.
Weer: zonnig, maar koud. 8 graden
Tussen de huizen lopen smalle 
	steegjes. De huizen worden nu  
	bezet door souvenirwinkels, restaurants en bars. In de tijd van de Hanze 
	maakte de Duitse handelselite in Bergen de dienst uit, een situatie die 
	duurde tot ver in de 16e eeuw. De lokale vissers waren gedwongen om hun 
	vangsten aan de Hanseaten te verkopen. De Noorse koningen stonden deze 
	situatie toe in ruil voor een aardige belastingafdracht van de Hanseaten. 
	Eind 16e eeuw werden de Duitse handelslieden verdreven, maar hun postitie 
	werd door een nieuw monopolie vervangen - een situatie die tot in de 19e 
	eeuw zou voortduren. 
We lopen om de Handelshuizen heen, wat bergopwaarts en 
	komen bij de Mariakerk, die helaas wordt gerestaureerd en niet te 
	bezichtigen is. Daarnaast liggen de Schottstuen, de feest- en vergaderzalen 
	van de Hansekooplieden. Het waren de enige gebouwen in het Hansekwartier    , 
	die gestookt mochten worden. Het personeel moest maar zien hoe ze warm bleef 
	in de winter. We brengen een kort bezoek aan de
	
	Schøtstuene. Het entreekaartje is ook geldig voor het 
	Hanse-museum. We lopen verder via de Øvregaten naar het dalstation van de 
	Fløybane, de kabelbaan. WE gaan eerst nog even koffiedrinken bij Det Lille 
	Kaffekompaniet. Een klein koffietentje met heerlijke koffie. Daarna sluiten 
	we aan in de rij voor de Fløybane, een kabelbaan, die ons naar boven brengt 
	voor een prachtig uitzicht over Bergen en omgeving van de Fløyen (Nkr 80). Het is er 
	erg druk met veel Aziatische groepen, maar dat maakt het uitzicht niet 
	minder mooi. Na van het uitzicht genoten te hebben nemen we weer het 
	kabelbaankarretje naar beneden. We lopen de Lille ovregaten af en komen bij 
	de Domkerk. Er is een dienst aan de gang en gaan even op de achterste banken 
	zitten. We vervolgen onze weg langs de Kong Oskargaten en komen bij het St 
	Jorgenhospitaal, het oudste ziekenhuis van Noorwegen, gespecialiseerd in 
	Leprapatienten. Het is nu een 
	lepramuseum. Binnen is het interieur van het 
	ziekenhuis met de piepkleine kamertjes bewaard gebleven en wordt uitgelegd 
	wat lepra is en hoe men in de loop der tijden ermee omging. Pas in de tweede 
	helft van de 19e eeuw vond dr Hansen de veroorzaker van de ziekte 
	en kwam men erachter dat het een besmettelijke ziekte was.
We lopen langs het stadspark naar Godt Brødt voor een heerlijke sandwich. Je kunt de broodsoort en het beleg uit een grote keus aan vlees, sla, kaas en groente zelf samenstellen. Na deze traktatie gaan we weer naar het hotel. Na een rustpauze drinken we bij café Dromedar een kop koffie en maken we een wandelingetje over het schiereiland waarop het hotel ligt. We komen door een aantal smalle straatjes met leuke houten huizen. We kijken waar we vanavond naar een balletvoorstelling zullen gaan kijken en lopen dan weer terug naar het hotel.
We eten later in het Chili restaurant van het Comfort hotel wat verderop in de straat. Daarna lopen we naar de Studio Bergen, de zaal waar Carte Blanche, het noorse Nationale gezelschap voor moderne dans haar voorstellingen in Bergen geeft. De voorstelling van vanavond vindt plaats in het kader van het Bergen Festival. Het is een moderne balletvoorstelling, Fiction genaamd. Mooie voorstelling met homoerotische onderdelen.
Na het ballet gaan weer naar het hotel.
Weer: ongeveer 10 graden. Wisselend bewolkt met zonnige perioden
 We lopen het centrum in naar de beginhalte van de 
	Bybane, de tramlijn van Bergen. Sinds 2010 heeft Bergen een tram of light 
	rail verbinding met de buitenwijken aan de zuidkant van de stad. We kopen 
	een kaartje uit de automaat op de halte. De 
	tram neemt ons mee naar de halte 
	Hop. Daar stappen we uit en lopen zo’n 20 minuten naar
	
	Troldhaugen, de zomerresidentie van de beroemde Noorse 
	componist Edvard Grieg (1842-1905). In een apart nieuw gebouw is er een 
	cafetaria en een tentoonstelling, waar het leven en de tijd van Grieg uit de 
	doeken wordt gedaan. Grieg is het meest bekend van de 
	muziek die hij maakte voor Peer Gynt, een toneelstuk van de noorse 
	toneelschrijver Ibsen. Vervolgens lopen we langs de concertzaal, ook modern, 
	maar gecamoufleerd in het landschap naar het oude huis. In de zomermaanden 
	geeft het Bergense symphonieorkest hier dagelijks lunchconcerten, maar nu is 
	het nog geen zomer.  Het huis is (weer) ingericht zoals het in de tijd 
	van Grieg eruit zag. Aanvankelijk had de gemeente Bergen geen belangstelling 
	voor het huis van de componist na diens dood. Het huis kwam aan een neef van 
	Grieg en alle huisraad werd geveild. Later wist de weduwe Grieg de gemeente 
	te overtuigen het huis over te nemen en de huisraad werd achterhaald en 
	teruggekocht van de kopers van de veiling.  De keuken van het huis is 
	eruit gesloopt en vervangen door een fotogallerij. We zien de woonkamer en 
	nog een salon. Het huis ontbeerde gas, electriciteit en stromend water, want 
	dat verbrak de stilte die Grieg wenste. Wij worden
 rondgeleid door een 
	jongedame, die er veel vanaf weet. Voor ons laat ze het zilverwerk zien, dat 
	Grieg cadeau kreeg van het Concertgebouworkest, dat op uitnodiging van Grieg 
	in Bergen speelde. De meubels zijn speciaal voor de Griegs gemaakt, die 
	nogal klein van stuk waren. Troldhaugen ligt op een heuvel. Onder aan de 
	heuvel staat de hut, waar Grieg zijn muziek componeerde met uitzicht op het 
	water. Grieg en zijn vrouw Nina Hagerup (een volle nicht van hem) zijn 
	begraven aan de voet van de heuvel. Na het bezoek lopen we weer terug naar 
	de tram. In het centrum lunchen we weer bij Godt Brød.
's Middags lopen we naar het Bergen kunstmuseum, dat uit drie delen bestaat. We bezoeken de Rasmus Meyer collectie, met veel 19e en begin 20e eeuwse Noorse schilders, waaronder Munch met werken uit verschillende perioden. Rasmus Meyer was een kunstverzamelaar, die zijn collectie van Noorse schilderkunst aan de gemeente heeft nagelaten. Daarna gaan we naar de Lyseverket - ook onderdeel van het museum - dat een meer een overzicht van de kunst door de eeuwen heen. Wij bezoeken de afdeling 20e eeuw met veel werk van Picasso, Braque en ook weer Munch. Na het museum gaan we een biertje drinken bij café Opera. Niet goedkoop: twee biertjes en nachochips kosten 190 kronen (25 euro).
’s Avonds eten we bij Zuperia bij de vismarkt. Wel aardig eten en niet overdreven duur. Inmiddels is het gaan regen. Niet hard, maar een miezerregen. Kan ook niet anders, in de natste stad van Europa met meer dan 250 regendagen per jaar. We hebben toch al geluk gehad tot nu toe.
Weer: 14 graden, bewolkt. Eind van de dag motregen.
Daar worden we snel geholpen 
	aan een Hyundai i40, een flinke stationwagon. We rijden terug naar het hotel 
	om uit te checken en de bagage op te halen. Daarna rijden we de stad uit 
	richting de Hardangerfjord. We rijden een stuk langs de Hardangerfjord tot 
	Kvanndal. Hier stoppen we even voor een eenvoudig broodje. Daarna vervolgen 
	we onze weg richting Voss, een wat grotere plaats aan de spoorlijn en 
	hoofdweg tussen Bergen en Oslo. Vanuit Voss rijden we in noordelijke 
	richting door vele tunnels - de een nog langer dan de ander. Bij Gudsvangen 
	begint de 11 km lange tunnel naar Flåm. In Flåm vinden we 
	al snel de Jeugdherberg (Vandrarheim), die op een camping staat. We worden vriendelijk 
	ontvangen en we krijgen een tweepersoonskamer met eigen douche en toilet. We 
	lopen naar de haven, waar twee enorme cruiseschepen liggen. Rond de haven is 
	alles op de cruise-passagiers gericht: restaurantjes, souvenirwinkels enz. 
	We doen wat inkopen bij de plaatselijke Coop voor het ontbijt morgen. Daarna 
	lopen we naar de VVV voor informatie over de Flåmbana, de historische trein 
	tussen Flåm en het hoog in de bergen gelegen Myrdal. Ook willen we weten wanneer 
	de
 bootexcursie door de Aurdalfjord en de Nærøyfjord vaart. We kopen 
	kaartjes voor de boottocht voor morgen en voor de treinreis van vandaag om 
	17.25. We hebben nog wat tijd te doden en we drinken een kopje koffie bij 
	het Togcafé, dat in een oude treinwagon huist. Rond vijf uur stellen we ons 
	op bij het perron van de 
	Flåmsbana in 
	een 
	rij met honderden cruise-passagiers. Het instapproces is tamelijk 
	gereguleerd met wachtrijen. De treinrit gaat bergopwaarts en we hebben 
	prachtige uitzichten op het dal, de rivieren en enkele mooie watervallen. 
	Over een afstand van 24 km wordt een hoogteverschil overbrugd van 900 meter. De aanleg nam 
	in de jaren 20 van de vorige eeuw ruim vier jaar in beslag. Halverwege 
	moeten we wachten op de tegemoetkomende trein. In de trein wordt uitleg over 
	het uitzicht omgeroepen. Kort voor het einde is er een fotostop voor een 
	grote waterval. Er is een groot platform gebouwd, waar iedereen naar toe 
	stormt om foto’s en films te maken. Dan horen we ineens muziek en verschijnt er een 
	dansende elf naast de waterval, 
	
die dan weer verdwijnt om onmiddellijk 
	ergens anders weer op te duiken. Er zijn uiteraard twee elfen in het spel. 
	Na de stop rijden we verder naar het eindpunt in Myrdal. Dat is geen echte 
	plaats, maar alleen een spoorknooppunt met de trein tussen Bergen en Oslo. 
	Het is ook het begin van de “Rallarvegen” fietspaden door de bergen. Veel 
	fietsen worden hier uitgeladen. Wij blijven zitten en de trein gaat weer 
	terug naar Flåm. 
In Flåm teruggekomen gaan we eten in het Fretheim hotel. Ze hebben een heel goed buffet, maar dat voelen we ook aan de rekening. 1000 kronen (€134) voor ons beiden. Geen wijn, wel een mineraalwatertje.
Rond deze tijd – het natuurlijk nog steeds licht – vertrekken de cruiseschepen. Wij gaan nog een biertje drinken in de minibrouwerij Ægir van Flåm. Ze hebben het hele jaar door vier zelfgebrouwen bieren onder de tap en nog een paar seizoensbieren.
Weer: regen in de ochtend, 8 graden. 's middags en 's avonds helder en zonnig, 14 graden.
We maken ons eigen ontbijt met onze boodschappen. We hebben alle tijd, 
	want onze boottocht door de fjorden vertrekt pas om 11 uur. 
	We drinken nog 
	wat koffie in de cafetaria van het station. Vandaag liggen er weer twee 
	nieuwe cruiseschepen aan de kade. Na de koffie gaan we aan boord van de 
	Lykkeper 
	van rederij Sognetur. De boot wordt grotendeels in beslag genomen door een 
	Franse groep – met een leuke reisleider – maar wij hebben mooiste plekjes 
	ingenomen op 
	het dek. Het weer werkt erg mee, want het is zonnig en in de zon zelfs warm. 
	Als we op het fjord varen maakt de wind het wel fris. Het uitzicht op de 
	fjord is geweldig. Steile hellingen, begroeid met bomen en met besneeuwde 
	toppen begeleiden de vaartocht. We varen de Aurlandfjord uit tot we bij de 
	ingang van de Nærøyfjord komen. Die slaan we linksaf in. Rechtsaf zouden we 
	op de Sognefjord zijn gekomen. De Nærøyfjord (werelderfgoed) is veel smaller - de smalste 
	fjord in Noorwegen - en nog mooier. Langs de kant zien we geïsoleerde 
	boerderijen en dorpen, die alleen via het water zijn te bereiken. Na 
	ongeveer twee uur komen we in Gudvangen
 aan. Daar moeten we ruim een half 
	uur wachten op de bus, die ons weer terug naar Flåm zal brengen. We eten tijdens 
	het wachten onze boterhammetjes op. Terug in Flåm kopen we wat 
	te eten voor 
	vanavond. Later in de middag rijden we via Aurland de oude weg op die via talloze 
	haarspeldbochten naar de Aurland hoogvlakte leidt. We stoppen bij het uitkijkpunt Stegastein. Het uitkijkpunt is fantastisch vormgegeven en 
	het resultaat van een architectenwedstrijd. Hier hebben we een prachtig 
	uitzicht op de Aurlandsfjord, waar we vanochtend nog
	doorheen zijn gevaren. Het 
	is gelukkig niet heel erg druk en we kunnen genieten van de stilte. Ook 
	Stegastein is - als zovele uitkijkpunten en stopplaatsen langs de weg in 
	Noorwegen, goed uitgerust met picknicktafels en (schone) 
	toiletvoorzieningen.
Nadat we van het uitzicht hebben genoten, rijden 
	we weer terug naar het dal, 
	waar het inmiddels etenstijd is geworden.
Weer: zonnig, 15-18 graden.
  We rijden via Aurland weer de Aurlandfjellet op langs 
	het uitzichtpunt Stegastein. We rijden nu door, het bergplateau op en 
	binnen een paar minuten bevinden we ons in een sneeuwlandschap. Deze weg, 
	ook wel de Snøvegen (Sneeuwweg) genoemd, is inmiddels voor het doorgaande verkeer 
	vervangen door een 25km lange tunnel. Maar de oude route is 
	ook in stand 
	gehouden en natuurlijk 
	veel leuker. De weg is sneeuwvrij gemaakt, maar langs 
	de kant van de weg staat een muur van sneeuw, die wel tot 3 meter hoog 
	reikt. Het landschap is adembenemend mooi en we stoppen regelmatig voor 
	fotostops. Na zo’n 25 km daalt de weg weer naar het dal van de Lærdalfjord. 
	We rijden verder naar een veerboot die ons over de Sognefjord zet. De 
	Sognefjord is de langste fjord van Noorwegen: 204km reikt deze fjord 
	landinwaarts. De overtocht vanaf Lærdal duurt bijna een kwartier. Na een 
	halfuur zijn we in Sogndal, een wat grotere plaats, maar met 5000 inwoners 
	zegt dat weinig. Het is rond twaalf uur en onze kamer in het 
	Parkhotell is 
	nog niet gereed. Een uurtje later wel. Het is een grote kamer met keuken 
	en zithoek. We besluiten om boodschappen te doen, zodat we vanavond zelf 
	kunnen koken en lunchpakketjes kunnen maken. We slaan in bij de 
	Rimi 
	supermarkt tegenover het hotel. Goedkoop is anders: bakje aardbeien 5 euro, 
	brood €2,60, 1 liter melk €1,80 (ter vergelijking bij Albert Heijn kost dit 
	respectievelijk  €3, €1,80 en €0,85).
 We drinken koffie 
	bij een 
	café naast het hotel. We zitten op 
	het terras, want het is heerlijk zonnig weer. Veel mensen lopen al in de 
	korte broek.  Om drie uur gaan we er weer op uit en rijden we naar 
	Kaupanger een dorpje dat 12km ten zuiden van Sogndal ligt. Daar staat een 12e 
	eeuwse staafkerk, één van de 28 die er nog in Noorwegen over zijn. Het is 
	één van de oudste. Een deskundige gids vertelt ons de geschiedenis van de 
	kerk en wijst ons op de bouwkundige eigenschappen van de kerk, die een 
	aantal keren is verbouwd. Bij de laatste restauratie is de kerk zoveel 
	mogelijk naar zijn originele staat teruggebracht. 
We rijden terug naar het hotel en Erik maakt pasta met groente en een lekkere saus klaar. We hebben ook een fles wijn bij de staatsdrankwinkel Vinmonopolet gekocht om het wat feestelijker te maken.
Na het eten gaan we nog eens koffiedrinken en wandelen we wat rond in het kleine stadje. Erg bezienswaardig is het niet, maar de ligging aan de fjord is wel schilderachtig.
Weer: aanvankelijk bewolkt en 8 graden. Later op de dag zonnig en 16 graden
We rijden naar het noorden richting Fjærland aan
	het 
	einde van de Fjærlandfjord. Op weg erheen moeten we door een aantal tunnels. 
	Ik ben 30 jaar geleden ook in Fjærland geweest, maar toen waren deze tunnels 
	er nog niet. Het dorp was toen alleen over het water bereikbaar. In Fjærland 
	drinken we eerst koffie op de veranda van het karakteristieke
	hotel Mundal met een prachtig 
	uitzicht over de vredige fjord. Mundal is ook eigenlijk de naam van het 
	dorp. Fjærland betekent "ver land" en slaat op de streek hier, die 
	eeuwenlang - tot de komst van de tunnels - erg afgelegen was. De zon schijnt en het is heerlijk om buiten 
	te zitten. Na de koffie gaan we dichter bij het water zitten en schrijven 
	een paar kaartjes naar het thuisfront. We rijden naar het
	Noorse Gletsjermuseum (Bremuseum), 
	dat net buiten het dorp ligt. Hier wordt de ontstaansgeschiedenis van 
	gletsjers en de ontwikkeling van het klimaat uit de doeken gedaan. Het is 
	een "hands-on” experience, want de schoolkinderen die er zijn kunnen van 
	alles in beweging zetten. En dat doen ze dan ook. Het mooiste van de 
	tentoonstelling is de videopresentatie op 5 schermen. Prachtige 
	panoramabeelden vanuit de helikopter geschoten. Na het museum rijden we 
	eerst naar de Suppehellebreen, een uitloper van de grote Jostedalbreen
 
	(bre = gletsjer), die boven op de bergen ligt. Vanaf de grote weg is het nog 
	ruim 5 minuten rijden. We mogen niet te dicht bij de gletsjer 
	komen, want er breken soms stukken zonder enige waarschuwing af en dat kan 
	dodelijk zijn. We rijden weer terug naar de grote weg en dan weer een stukje 
	noordwaarts. Vlak voor de volgende tunnel is een afslag naar de Bøyabreen. 
	Deze ligt maar 300 meter van de weg af en heeft een schilderachtig 
	blauwgroen meer als voorgrond.  Ik kan me 
	herinneren 
	dat ik hier 30 jaar geleden ook was. Of de gletsjer veel korter 
	is dan toen is moeilijk te zeggen 
	
	
	
	
	
(zie foto uit 1982)
	
	
	
	
	
 De uitloper komt hier iets verder het dal in 
	dan de Suppehellebreen. We rijden terug naar het museum. Vanaf het dak 
	hebben we een mooi uitzicht op de besneeuwde bergtoppen. 
We rijden terug naar Sogndal, waar we koffiedrinken bij Galleriet, het café naast ons hotel. We zitten er lekker in de warme zon. Om kwart voor zeven is het tijd voor de eerste wedstrijd van het EK-voetbal. Polen en Griekenland spelen 1-1 gelijk. Later op de avond kijken we Rusland-Tsjechië. Dat moet echter in de lounge, want die wedstrijd is alleen op een betaalkanaal te zien en dat is op de kamer niet te ontvangen.
Weer: zonnig, 21 graden
| 
			
			 | 
			Andere Reisverslagen | 
			
			 | 
		
| terug | verder |